تغیر مسیر یافته از - الحوادث الجامعه
زمان تقریبی مطالعه: 49 دقیقه
 

الحوادث‌الجامعة والتجارب‌النافعة فی‌المائة‌السابعة




حوادث الجامعه، کتابی به عربی از مؤلفی نا‌شناس، درباره رویدادهای سده هفتم در عراق و دیگر سرزمینهای اسلامی است.


۱ - رای یعقوب نعوم و مصطفی جواد


نخستین بار، یعقوب نعوم سرکیس بغدادی نسخه خطی این کتاب را، که نام مؤلف را در برنداشت، با عنوان الحوادث الجامعة و التجارب النافعة فی المائةالسابعة به کمال الدین عبدالرزاق بن احمد شیبانی معروف به ابن فوطی (متوفی ۷۲۳) نسبت داد
[۱] حاجی خلیفه، ج۱، ستون ۶۹۳.
و محمدرضا شَبیبی، محقق عراقی، نیز همین رأی را ابراز کرد.
پس از آن، مصطفی جواد ، ادیب و محقق و مورخ معاصر عراقی ، به پیروی از آن‌ها، این نسخه را با عنوان الحوادث الجامعة و به نام ابن فوطی در بغداد منتشر کرد (۱۳۵۱/ ۱۹۳۲)
[۲] محمدرضا شبیبی، مؤرخ العراق ابنالفوطی: بحث فی ادوار التاریخ العراقی من مستهل العصر العباسی الی اواخر العصر المغولی، ج۲، قسم ۱، ص۱۱۴ـ ۱۱۵، ج۲، قسم ۱، (بغداد) ۱۳۷۸/۱۹۵۸.
[۳] الحوادث الجامعة و التجارب النافعة فی المائة السابعة، (منسوب به) ابن فوطی، ص الف، چاپ مصطفی جواد، بغداد: المکتبة العربیة، ۱۳۵۱.
[۴] الحوادث الجامعة و التجارب النافعة فی المائة السابعة، (منسوب به) ابن فوطی، ص ح، چاپ مصطفی جواد، بغداد: المکتبة العربیة، ۱۳۵۱.
[۵] ابن فوطی، تلخیص مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۴، مقدمه مصطفی جواد، ص۶۴ـ۶۵، قسم ۱، چاپ مصطفی جواد، (دمشق ۱۳۸۲/ ۱۹۶۲).
[۶] مصطفی جواد، «(حول) مؤرخ العراق ابن الفوطی (تألیف محمدرضا شبیبی)»، ج۶، ص۳۷۲، (۱۳۷۸).
[۷] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۷ـ۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.


۲ - برگشتن از رای خود


مصطفی جواد بعد‌ها، پس از آگاهی از کتاب تلخیص مجمع الآداب فی معجم الالقاب تألیف ابن فوطی، به این نتیجه رسید که انتساب کتاب حوادث الجامعه به ابن فوطی بر دلیلی استوار نیست و از رأی پیشین خود برگشت و در تعلیقاتی بر کتاب مورخ العراق ابن فوطی، تألیف محمدرضا شبیبی، اظهار کرد که کتاب حوادث الجامعه به هیچ وجه تألیف ابن فوطی نیست، زیرا خط تلخیص مجمع الآداب و الحوادث الجامعه
[۸] جرجس صفا، «تعریف بعض مخطوطات مکتبتی»، ج۱، ص۴۴۲، المشرق، سال ۱۶، ش ۶ (حزیران ۱۹۱۳).
و سبک آن‌ها در نقل و اقتباس مطالب و ذکر تراجم یکسان نیست. افزون بر این، شخصیت مؤلف حوادث در این کتاب نهان است، اما شخصیت ابن فوطی در تلخیص مجمع الآداب آشکار است.
[۹] مصطفی جواد، «ابنالفوطی: المطبوع باسم الحوادث الجامعة لیس لابن الفوطی»، ج۱، ص۳۷۲، مجلة المجمع العلمی العراقی، ج۱۴ (۱۳۸۷).
[۱۰] مصطفی جواد، «ابنالفوطی: المطبوع باسم الحوادث الجامعة لیس لابن الفوطی»، ج۱، ص۷۹ـ۸۲، مجلة المجمع العلمی العراقی، ج۱۴ (۱۳۸۷).
[۱۱] ابن فوطی، تلخیص مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۴، مقدمه مصطفی جواد، ص۶۴ـ۶۶، قسم ۱، چاپ مصطفی جواد، (دمشق ۱۳۸۲/ ۱۹۶۲).
مؤلف حوادث الجامعه از حوادث یا شخصیتهایی که با آن‌ها مرتبط بوده، یاد نکرده است.
[۱۲] عباس عزّاوی، التعریف بالمورخین، ج۱، ص۱۶۱، بغداد ۱۳۷۶/۱۹۵۷.
[۱۳] محمدرضا شبیبی، مؤرخ العراق ابنالفوطی: بحث فی ادوار التاریخ العراقی من مستهل العصر العباسی الی اواخر العصر المغولی، ج۲، قسم ۱، ص۵۶، ج۲، قسم ۱، (بغداد) ۱۳۷۸/۱۹۵۸.


۳ - مولف کتاب به اعتقاد مصطفی جواد


با این حال، مصطفی جواد،
[۱۴] مصطفی جواد، «ابنالفوطی: المطبوع باسم الحوادث الجامعة لیس لابن الفوطی»، ج۱، ص۵۳۸ـ ۵۴۱، مجلة المجمع العلمی العراقی، ج۱۴ (۱۳۸۷).
با استناد به شواهدی از کتاب، تلاش کرده است ثابت کند که مؤلف کتاب، معاصرِ بعضی حوادث اواخر سده هفتم بوده، اما با مقایسه مطالبی که وی به آن‌ها استناد کرده است و منقولاتِ ذهبی (متوفی ۷۴۸)
[۱۵] محمد بن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۲۳۷، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۵۱ـ۶۶۰ه، بیروت ۱۴۱۹/۱۹۹۹.
[۱۶] محمد بن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۲۶۱ـ ۲۶۲، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۵۱ـ۶۶۰ه، بیروت ۱۴۱۹/۱۹۹۹.
[۱۷] محمد بن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۳۰۸، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۵۱ـ۶۶۰ه، بیروت ۱۴۱۹/۱۹۹۹.
از ظهیرالدین علی بن محمد کازرونی (متوفی ۶۹۷)، روشن می شود که مستندات مصطفی جواد از کتاب، در واقع اقتباسهایی از تاریخ کازرونی است.
[۱۸] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.

به نوشته مصطفی جواد، حوادث الجامعه احتمالا تألیف محب الدین ابوالعباس احمد بن یوسف بن ابیبکر علوی کَرَجی بغدادی، مورخ عراقی است که در نیمه نخست سده هشتم می‌زیست،
[۱۹] ابن فوطی، تلخیص مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۴، مقدمه مصطفی جواد، ص۶۶، قسم ۱، چاپ مصطفی جواد، (دمشق ۱۳۸۲/ ۱۹۶۲).
اما دلیل قاطعی برای این انتساب ذکر نکرده است.
[۲۰] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.

مصححانِ چاپ جدید حوادث الجامعه عنوان چاپ پیشین این کتاب و انتساب آن را به ابن فوطی نادرست دانسته، نام حوادث را بر آن نهاده‌اند، زیرا در میان پژوهشگران بدین نام شهرت یافته و از سوی دیگر، این نام با محتوای کتاب نیز سازگار است.
[۲۱] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.


۴ - از دست رفتن بخشی از کتاب


حوادث الجامعه رویدادهای ۲۵ سال نخستِ سده هفتم و پارهای از حوادث سال ۶۲۶ را دربرندارد و این بخش از کتاب از دست رفته است. این اثر با رویدادهای ۶۲۶ آغاز می‌شود و سیر وقایع تا سال ۷۰۰ به صورت سال شمار ادامه می‌یابد.

۵ - محتویات کتاب



۵.۱ - موضوع اصلی


حوادث عراق و دارالخلافه بغداد موضوع اصلی کتاب است. در عین حال، مؤلف از رویدادهای شام و مصر و حکومت ایوبیان
[۲۲] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۳۴ـ۱۳۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۲۳] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۴۳ـ۱۴۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۲۴] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۶۹ـ۱۷۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
و اخبار دیگر حکومتهای اسلامی همچون خوارزمشاهیان و مناسبات آنان با دستگاه خلافت عباسی ،
[۲۵] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۰ـ۲۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۲۶] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
سلاجقه روم
[۲۷] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۲۶ـ۱۲۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
و بنورسول یمن
[۲۸] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۵۲ـ۱۵۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
غفلت نکرده است.

۵.۲ - منبع مهم درباره لشکرکشیها


حوادث الجامعه از منابع مهم و اصلی درباره لشکرکشیهای مغولان به آذربایجان ، اربل ، موصل ، شهرزور، خانقین ، بغداد ، کردستان ، حرّان و‌ رها،
[۲۹] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۸ـ۵۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۳۰] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۱۳ـ۱۱۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۳۱] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۲۷ـ۱۲۸، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۳۲] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۳۷ـ۱۴۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۳۳] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۰۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
اخبار باطنیه و برچیده شدن حکومت اسماعیلیان الموت در ۶۵۴، حرکت هولاکو از همدان به سوی عراق در ۶۵۵ و سقوط بغداد به دست هولاکو (۶۵۶) و انقراض خلافت عباسی
[۳۴] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۳۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۳۵] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۲۹ـ۳۳۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۳۶] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۴۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۳۷] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۵۴ـ۳۶۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
است. لشکرکشی هولاکو به شام و فتح این سرزمین در ۶۵۸،
[۳۸] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۶۹ـ ۳۷۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۳۹] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۷۲ـ ۳۷۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
حوادث دوران ایلخانان (هولاکو، اباقا، ارغون، گیخاتو، بایدو و غازان) و فرمانروایی خاندان هولاکو در عراق، از دیگر مطالب کتاب است.
[۴۰] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۸۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۴۱] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۸۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۴۲] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۵۲ـ۴۵۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۴۳] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۰۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۴۴] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۰۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۴۵] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۲۱ـ ۵۲۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.

در ادامه حوادث هر سال، از بزرگان و نامآورانی که در آن سال درگذشته‌اند، یاد شده است؛ البته مؤلف، برخی تراجم و حوادث مهم را خلاصه آورده یا اصلا آن‌ها را ذکر نکرده است.

۵.۳ - ذکر رویدادهای سیاسی


حوادث افزون بر رویدادهای سیاسی ، مشتمل بر مباحث اداری ، اجتماعی، اقتصادی ، آموزشی و فرهنگی، نظامی و پارهای حوادث طبیعی است، از جمله یادکردِ دیوان‌ها و مناصب اداری و دینی ،
[۴۶] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۰ـ۳۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۴۷] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۴۸] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۱۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۴۹] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۱۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۵۰] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۳۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
آشوب در بغداد،
[۵۱] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۰۳ـ۲۰۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۵۲] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۲۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۵۳] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۳۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۵۴] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۳۹ـ۳۴۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
فساد عیاران،
[۵۵] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۶۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۵۶] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۹۸، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۵۷] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۰۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۵۸] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۲۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
گرانی در بغداد،
[۵۹] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۴۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۶۰] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۶۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
وضع اهل ذمه و گروههای مذهبی همچون صابئه و یزیدیه ،
[۶۱] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۶۲] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۶۳] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۹۱ـ۹۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۶۴] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۷۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۶۵] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۹۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۶۶] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۱۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۶۷] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۶۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۶۸] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۸۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۶۹] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۳۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
عقاید و عادات و رسوم،
[۷۰] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۳۰ـ۱۳۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۷۱] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۹۴ـ۱۹۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۷۲] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۶۰ـ۲۶۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۷۳] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۹۶ـ۲۹۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۷۴] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۴۱ـ۴۴۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
اقوام ترکمان و عرب و کرد ،
[۷۵] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۷۶] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۵۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۷۷] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۸۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۷۸] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۳۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۷۹] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۴۰ـ۲۴۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۸۰] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۱۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۸۱] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۸۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
نهادهای آموزشی مهم مانند مدرسه نظامیه،
[۸۲] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
مدرسه مستنصریه،
[۸۳] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۸۰ـ۸۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
بیمارستان عضدی و کار طبابت ،
[۸۴] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۵ـ۱۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۸۵] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۹۳ـ۹۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
افکار و اندیشه‌های انحرافی،
[۸۶] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۵۶ـ۱۵۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۸۷] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۷۶ـ۴۷۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
سپاه، فرماندهی، سان لشکر و جنگ افزار‌ها،
[۸۸] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۸۹] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۹۰] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۹۱] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۹۲] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۷۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۹۳] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۷۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۹۴] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۲۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۹۵] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۵۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۹۶] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۲۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۹۷] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۵۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۹۸] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۰۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
تداوم نظام اِقطاع،
[۹۹] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۰۰] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۶۸، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
حوادث و بلایای طبیعی همچون طغیان آب دجله و زیر آب رفتن بغداد، زلزله بغداد، بارش سخت باران و تگرگ ، وزش بادهای بسیار گرم و رویدادهای شگفت
[۱۰۱] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۱۴ـ۲۱۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۰۲] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۵۹ـ۲۶۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۰۳] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۷۲ـ۲۷۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
و وصف برخی بناهای زیبا.
[۱۰۴] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۰۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.


۵.۴ - اطلاعات بسیاری درباره بغداد


در اثنای مطالب کتاب، اطلاعات بسیاری درباره محله‌ها و بارو‌ها و دروازههای بغداد، مساجد ، مدارس، کتابخانه‌ها، خان‌ها، رباط‌ها ، زاویه‌ها، بازار‌ها ، کاخ‌ها ، پل‌ها ، جویبار‌ها و نهر‌ها ، مقابر ، مشاهد و آرامگاههای این شهر می‌توان یافت.
[۱۰۵] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۸۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۰۶] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۳۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۰۷] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۴۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۰۸] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۱۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۰۹] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۰۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.


۶ - استفاده مولف از دو اثر بزرگ


آنچه ارزش و اهمیت حوادث را بیش‌تر می‌سازد، آن است که مؤلف از دو اثر بزرگ درباره تاریخ عراق و به ویژه بغداد استفاده کرده است که به دست ما نرسیده‌اند.
یکی تاریخ سال شمار و مفصّل تاج الدین ابوطالب علی بن اَنْجَب معروف به ابن ساعی (متوفی ۶۷۴) است و دیگری، تاریخ بغداد یا روضة الأریب فی التاریخ تألیف ظهیرالدین کازرونی.
[۱۱۰] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۰۱ـ۳۰۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۱۱] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۹۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۱۲] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۱۳] عباس عزّاوی، التعریف بالمورخین، ج۱، ص۱۶۱، ج۱، بغداد ۱۳۷۶/۱۹۵۷.

تاریخ ابن نجار (متوفی ۶۴۳) از دیگر منابع مؤلف بوده است.
[۱۱۴] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۱۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.

در حوادث به تاریخ جهانگشای جوینی
[۱۱۵] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۶۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
و وفات سعدی در ۶۹۴ اشاره شده
[۱۱۶] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۲۸، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
و ترجمه برخی عبارتهای فارسی به عربی
[۱۱۷] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۹۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
ذکر گردیده و پارهای واژههای فارسی همچون سرپوش، جوق (جوخه)، مهتر و دروازه
[۱۱۸] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۰۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۱۹] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۰۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۲۰] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۹۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۲۱] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۵۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
در آن به کار رفته است.

۷ - ایرانی و شیعه بودن مولف


اگر این مطالب از خود مؤلف باشد، نشان می‌دهد که وی فارسی می‌دانسته و احتمالا ایرانی بوده است. مؤلف از مناقب ائمه شیعه و مَشاهد شریفه اهل بیت در عراق، با احترام و جمله دعایی «علیه‌السلام» یاد کرده است.
[۱۲۲] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۲۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۲۳] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۸۱ـ ۱۸۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۲۴] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۱۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
از سوی دیگر، مؤلف درباره کشته شدگان حادثه استیلای هولاکو بر بغداد، همچون مستعصم عباسی و پسرانش، علما، امرا و دیگر مردم، لفظ شهید را به کار نبرده است.
[۱۲۵] ابن فوطی، تلخیص مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۴، مقدمه بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، ص۶۵، قسم ۱، چاپ مصطفی جواد، (دمشق ۱۳۸۲/ ۱۹۶۲).
این مطلب می تواند گویای آن باشد که وی به تشیع متمایل بوده است.
[۱۲۶] مصطفی جواد، «ابنالفوطی: المطبوع باسم الحوادث الجامعة لیس لابن الفوطی»، ج۱، ص۵۴۷، مجلة المجمع العلمی العراقی، ج۱۴ (۱۳۸۷).


۸ - ساده و روان بودن


نثر کتاب ساده و روان است. در متن کتاب، آیه‌های قرآن و شعر نیز به کار رفته است.
[۱۲۷] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۲۸] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۸۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۲۹] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۲۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۳۰] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۵۰ـ۳۵۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
[۱۳۱] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۰۷ـ۵۱۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.


۹ - چاب مصطفی جواد و عواد معروف


الحوادث الجامعة چاپ مصطفی جواد، که براساس رونوشتی از نسخه اصلی است، اغلاط و افتادگیهای بسیار دارد؛ از اینرو، بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف این کتاب را براساس نسخه اصلی کتاب ــکه تصویر آن در کتابخانه اوقاف در بغداد نگهداری می‌شدــ با دقت تصحیح و متن آن را با کتابهای تاریخی مهم مقابله کردند
[۱۳۲] تلخیص مجمع الآداب ابن فوطی، و المقتفی لتاریخ ابیشامه علمالدین برزالی، محمد بن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۵۱ـ۶۶۰ه، بیروت ۱۴۱۹/۱۹۹۹.
و با تعلیقاتی سودمند در ۱۳۷۶ش/ ۱۹۹۷ در بیروت منتشر کردند.
[۱۳۳] کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.

این چاپ دارای فهرستهای متنوعی است. عبدالمحمد آیتی این اثر را با عنوان حوادث الجامعه ــ رویدادهای قرن هفتم هجری، به فارسی ترجمه و منتشر کرده است (تهران ۱۳۸۱ش).

۱۰ - فهرست منابع


(۱) ابن فوطی، تلخیص مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۴، قسم ۱، چاپ مصطفی جواد، (دمشق ۱۳۸۲/ ۱۹۶۲).
(۲) حاجی خلیفه.
(۳) الحوادث الجامعة و التجارب النافعة فی المائة السابعة، (منسوب به) ابن فوطی، چاپ مصطفی جواد، بغداد: المکتبة العربیة، ۱۳۵۱.
(۴) کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
(۵) محمد بن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۵۱ـ۶۶۰ه، بیروت ۱۴۱۹/۱۹۹۹.
(۶) محمدرضا شبیبی، مؤرخ العراق ابنالفوطی: بحث فی ادوار التاریخ العراقی من مستهل العصر العباسی الی اواخر العصر المغولی، ج۲، قسم ۱، (بغداد) ۱۳۷۸/۱۹۵۸.
(۷) جرجس صفا، «تعریف بعض مخطوطات مکتبتی»، المشرق، سال ۱۶، ش ۶ (حزیران ۱۹۱۳).
(۸) عباس عزّاوی، التعریف بالمورخین، ج۱، بغداد ۱۳۷۶/۱۹۵۷.
(۹) مصطفی جواد، «ابنالفوطی: المطبوع باسم الحوادث الجامعة لیس لابن الفوطی»، مجلة المجمع العلمی العراقی، ج۱۴ (۱۳۸۷).
(۱۰) مصطفی جواد، «(حول) مؤرخ العراق ابن الفوطی (تألیف محمدرضا شبیبی)»، ج۶ (۱۳۷۸).

۱۱ - پانویس

 
۱. ↑ حاجی خلیفه، ج۱، ستون ۶۹۳.
۲. ↑ محمدرضا شبیبی، مؤرخ العراق ابنالفوطی: بحث فی ادوار التاریخ العراقی من مستهل العصر العباسی الی اواخر العصر المغولی، ج۲، قسم ۱، ص۱۱۴ـ ۱۱۵، ج۲، قسم ۱، (بغداد) ۱۳۷۸/۱۹۵۸.
۳. ↑ الحوادث الجامعة و التجارب النافعة فی المائة السابعة، (منسوب به) ابن فوطی، ص الف، چاپ مصطفی جواد، بغداد: المکتبة العربیة، ۱۳۵۱.
۴. ↑ الحوادث الجامعة و التجارب النافعة فی المائة السابعة، (منسوب به) ابن فوطی، ص ح، چاپ مصطفی جواد، بغداد: المکتبة العربیة، ۱۳۵۱.
۵. ↑ ابن فوطی، تلخیص مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۴، مقدمه مصطفی جواد، ص۶۴ـ۶۵، قسم ۱، چاپ مصطفی جواد، (دمشق ۱۳۸۲/ ۱۹۶۲).
۶. ↑ مصطفی جواد، «(حول) مؤرخ العراق ابن الفوطی (تألیف محمدرضا شبیبی)»، ج۶، ص۳۷۲، (۱۳۷۸).
۷. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۷ـ۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۸. ↑ جرجس صفا، «تعریف بعض مخطوطات مکتبتی»، ج۱، ص۴۴۲، المشرق، سال ۱۶، ش ۶ (حزیران ۱۹۱۳).
۹. ↑ مصطفی جواد، «ابنالفوطی: المطبوع باسم الحوادث الجامعة لیس لابن الفوطی»، ج۱، ص۳۷۲، مجلة المجمع العلمی العراقی، ج۱۴ (۱۳۸۷).
۱۰. ↑ مصطفی جواد، «ابنالفوطی: المطبوع باسم الحوادث الجامعة لیس لابن الفوطی»، ج۱، ص۷۹ـ۸۲، مجلة المجمع العلمی العراقی، ج۱۴ (۱۳۸۷).
۱۱. ↑ ابن فوطی، تلخیص مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۴، مقدمه مصطفی جواد، ص۶۴ـ۶۶، قسم ۱، چاپ مصطفی جواد، (دمشق ۱۳۸۲/ ۱۹۶۲).
۱۲. ↑ عباس عزّاوی، التعریف بالمورخین، ج۱، ص۱۶۱، بغداد ۱۳۷۶/۱۹۵۷.
۱۳. ↑ محمدرضا شبیبی، مؤرخ العراق ابنالفوطی: بحث فی ادوار التاریخ العراقی من مستهل العصر العباسی الی اواخر العصر المغولی، ج۲، قسم ۱، ص۵۶، ج۲، قسم ۱، (بغداد) ۱۳۷۸/۱۹۵۸.
۱۴. ↑ مصطفی جواد، «ابنالفوطی: المطبوع باسم الحوادث الجامعة لیس لابن الفوطی»، ج۱، ص۵۳۸ـ ۵۴۱، مجلة المجمع العلمی العراقی، ج۱۴ (۱۳۸۷).
۱۵. ↑ محمد بن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۲۳۷، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۵۱ـ۶۶۰ه، بیروت ۱۴۱۹/۱۹۹۹.
۱۶. ↑ محمد بن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۲۶۱ـ ۲۶۲، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۵۱ـ۶۶۰ه، بیروت ۱۴۱۹/۱۹۹۹.
۱۷. ↑ محمد بن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۳۰۸، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۵۱ـ۶۶۰ه، بیروت ۱۴۱۹/۱۹۹۹.
۱۸. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۹. ↑ ابن فوطی، تلخیص مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۴، مقدمه مصطفی جواد، ص۶۶، قسم ۱، چاپ مصطفی جواد، (دمشق ۱۳۸۲/ ۱۹۶۲).
۲۰. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۲۱. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۲۲. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۳۴ـ۱۳۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۲۳. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۴۳ـ۱۴۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۲۴. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۶۹ـ۱۷۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۲۵. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۰ـ۲۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۲۶. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۲۷. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۲۶ـ۱۲۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۲۸. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۵۲ـ۱۵۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۲۹. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۸ـ۵۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۳۰. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۱۳ـ۱۱۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۳۱. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۲۷ـ۱۲۸، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۳۲. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۳۷ـ۱۴۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۳۳. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۰۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۳۴. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۳۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۳۵. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۲۹ـ۳۳۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۳۶. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۴۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۳۷. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۵۴ـ۳۶۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۳۸. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۶۹ـ ۳۷۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۳۹. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۷۲ـ ۳۷۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۴۰. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۸۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۴۱. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۸۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۴۲. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۵۲ـ۴۵۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۴۳. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۰۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۴۴. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۰۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۴۵. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۲۱ـ ۵۲۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۴۶. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۰ـ۳۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۴۷. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۴۸. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۱۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۴۹. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۱۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۵۰. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۳۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۵۱. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۰۳ـ۲۰۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۵۲. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۲۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۵۳. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۳۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۵۴. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۳۹ـ۳۴۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۵۵. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۶۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۵۶. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۹۸، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۵۷. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۰۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۵۸. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۲۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۵۹. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۴۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۶۰. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۶۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۶۱. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۶۲. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۶۳. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۹۱ـ۹۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۶۴. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۷۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۶۵. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۹۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۶۶. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۱۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۶۷. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۶۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۶۸. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۸۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۶۹. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۳۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۷۰. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۳۰ـ۱۳۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۷۱. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۹۴ـ۱۹۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۷۲. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۶۰ـ۲۶۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۷۳. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۹۶ـ۲۹۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۷۴. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۴۱ـ۴۴۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۷۵. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۷۶. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۵۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۷۷. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۸۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۷۸. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۳۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۷۹. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۴۰ـ۲۴۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۸۰. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۱۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۸۱. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۸۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۸۲. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۸۳. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۸۰ـ۸۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۸۴. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۵ـ۱۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۸۵. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۹۳ـ۹۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۸۶. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۵۶ـ۱۵۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۸۷. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۷۶ـ۴۷۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۸۸. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۸۹. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۹۰. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۹۱. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۹۲. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۷۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۹۳. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۷۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۹۴. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۲۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۹۵. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۵۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۹۶. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۲۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۹۷. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۵۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۹۸. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۰۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۹۹. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۰۰. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۶۸، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۰۱. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۱۴ـ۲۱۵، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۰۲. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۵۹ـ۲۶۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۰۳. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۷۲ـ۲۷۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۰۴. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۰۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۰۵. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۸۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۰۶. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۳۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۰۷. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۴۷، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۰۸. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۱۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۰۹. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۰۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۱۰. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۰۱ـ۳۰۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۱۱. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۹۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۱۲. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۱۳. ↑ عباس عزّاوی، التعریف بالمورخین، ج۱، ص۱۶۱، ج۱، بغداد ۱۳۷۶/۱۹۵۷.
۱۱۴. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۱۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۱۵. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۶۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۱۶. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۲۸، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۱۷. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۹۹، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۱۸. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۰۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۱۹. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۰۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۲۰. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۹۶، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۲۱. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۵۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۲۲. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۲۴، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۲۳. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۸۱ـ ۱۸۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۲۴. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۲۱۳، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۲۵. ↑ ابن فوطی، تلخیص مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۴، مقدمه بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، ص۶۵، قسم ۱، چاپ مصطفی جواد، (دمشق ۱۳۸۲/ ۱۹۶۲).
۱۲۶. ↑ مصطفی جواد، «ابنالفوطی: المطبوع باسم الحوادث الجامعة لیس لابن الفوطی»، ج۱، ص۵۴۷، مجلة المجمع العلمی العراقی، ج۱۴ (۱۳۸۷).
۱۲۷. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۴۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۲۸. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۸۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۲۹. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۲۰، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۳۰. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۳۵۰ـ۳۵۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۳۱. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۵۰۷ـ۵۱۲، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.
۱۳۲. ↑ تلخیص مجمع الآداب ابن فوطی، و المقتفی لتاریخ ابیشامه علمالدین برزالی، محمد بن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۶۵۱ـ۶۶۰ه، بیروت ۱۴۱۹/۱۹۹۹.
۱۳۳. ↑ کتاب الحوادث، و هو الکتاب المسمیّ وهمآ بالحوادث الجامعة و التجارب النافعة، ج۱، ص۱۱، منسوب به ابن فوطی، چاپ بشار عواد معروف و عماد عبدالسلام رؤوف، بیروت: دارالغرب الاسلامی، ۱۹۹۷.


۱۲ - منبع

دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «الحوادث‌الجامعة والتجارب‌النافعة فی‌المائة‌السابعة»، شماره۶۶۱۷.    


رده‌های این صفحه : تاریخ | کتب تاریخی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.